«САУТС-ОЙЛ» компаниясы Қызылорда облысының бірнеше кен орындарында мұнай барлау мен өндіруді жүзеге асырады, ал осынау 20 жыл ішінде өңірдің ірі және беделді жұмыс берушілерінің біріне айналды.
Өндірістің ғылыммен тығыз байланысы Компания басшылығының басты басымдығы болып табылады. Өйткені 20 жыл ішінде компания бірнеше рет ең заманауи инновацияларды қолданды, олардың кейбіреулері
— Қазақстанда алғаш рет қолданылып отыр. 20 жыл жұмыс істегеннен кейін компания мамандары ел тарихында алғаш рет Қарағансай формациясындағы тақтатас жыныстарының мұнай-газдылығын анықтады.
Сонымен, Ақшабұлақ кен орнында тақтатас мұнайының бай қоры анықталды. Бұл сала үшін жаңа бағыт және «САУТС-ОЙЛ» компаниясы тақтатас мұнайын өндіру үшін мұнай тудыратын жыныстарды зерттеудің алғашқы ашушысы болды.
Тақтатас мұнайы төменгі, жету қиын тақтатас жыныстарынан алынады. Бұл жыныстар әртүрлі минералдардың қабаты және дәстүрлі мұнай мен газ өндірілетін қабаттардың астында орналасқан. Бірақ сапалық сипаттамалары бойынша қарапайым және тақтатас мұнайы айтарлықтай ерекшеленбейді,
Қазақстанда тақтатас мұнайының бар екені туралы өткен ғасырдың ортасынан бері белгілі. Бірақ оны өндіру әлі де жолға қойылмаған еді, өйткені оны өндіру технологиясы өте күрделі.
Бірақ қалыпты мұнай кен орындары таусылуда, ал «САУТС-ОЙЛ» компаниясы бұл үшін жаңа технологияларды іске қосады. Бұл қадам дәстүрлі емес коллекторларды әзірлеу перспективасын неғұрлым нақты түсінуге мүмкіндік береді және жаңа бағыттың дамуына, кейіннен мұнай мен газ қорларының артуына серпін береді.
Алдын ала есептеулер бойынша Ақшабұлақ кен орнында 250 миллион тоннаға жуық тақтатас мұнайы бар. Қазір технологияны ретке келтіру процесі жүріп жатыр, «Шлюм- берже» компаниясының және ірі қытайлық компаниялардың қуатты сорғылары сатып алынуда. Компанияның жолында жаңа тарау басталмақ. 20 жылдық мерейтойда сол жолдың басталуын еске алған да орынды деп білеміз.
ЖОЛ КЕЗЕҢДЕРІ
Кенлік компанияның тарихындағы ең алғашқы кен орны. 1999 жылы тендер жеңіп алынды, 2001 жылы ҚР Энергетика және минералдық ресурстар министрлігімен жер қойнауын пайдалануға алғашқы келісімшартқа қол қойылды. Ал 2003 жылы «САУТС-ОЙЛ» алғашқы кен орны – Кеңлікті игере бастады. 48 адам – алғашқы ізашарлар кен орнына келді. Жұмыстар барлық бағыттар бойынша- барлау, вахталық кенттер мен жолдар салу, инфрақұрылым жүргізу бойынша жүргізілді. Кеңлік және Ақшабұлақ кен орындарының жанында кенттер артып келеді, әкімшілік кешендер пайда болып, көгалдандыру және абаттандыру жұмыстары жүргізіліп жатыр.
2003 жылдың тамызында компания Қызылорда мұнай өнеркәсібі кәсіпорындарының бірі «Тереңөзекмұнайонимдерi» ААҚ мұнай құю терминалы акцияларының 43%-дан астамын сатып алды.
2005 жылы Каспий құбыр консорциумы (КҚК) жүйесі арқылы жылына шамамен
150 мың тонна мұнай тасымалдауға квота алынды, 2006 жылы қазақстандық мұнайды әлемдік нарықтарға экспорттаудың негізгі бағыты болып табылатын КҚК жүйесі бойынша мұнай тасымалдауға келісімшарттарға қол қойылды.
Сонымен қатар, ішкі нарыққа қайта өңдеу өңдеу үшін шикі мұнайды жеткізу белсенді түрде жүзеге асырылуда.
2005 жылы жас мұнай компаниясы бұрынғы «Қызылордаснаб» кәсіпорнының өнер- кәсіптік базасын сатып алып, онда Қызылорда филиалы құрылды.
2006 жылы «САУТС-ОЙЛ» әлемдегі ең мықты алты банктің бірі – BNP Paribas-пен (Швейцария) кредиттік келісімдер жасасады.
2007 жылы «Ілеспе газды жағуға тыйым салу туралы» ҚР Үкіметінің қаулысына ден қойып, компания ілеспе газды кәдеге жарату қондырғысын және сұйытылған пропан-бутан және тұрақтандырғыш бензин өндіру зауытын салуға кіріседі. Жобаның сметалық құны – 4,7 млрд. теңге.
2008 жылы шикі мұнайдан тауарлық мұнай дайындауға мүмкіндік беретін орталық мұнай дайындау пункті (ОМДП) пайдалануға беріледі. Сол кезде DeGolyer&MacNaughton (АҚШ) халықаралық компаниясы «САУТС- ОЙЛ» мұнай қорларына жыл сайынғы бағалау жүргізе бастады.
Қазақстан-Қытай құбыры (ҚҚТ) арқылы мұнайды тасымалдауға 5000 тонна мөлшерінде бірінші квота алынды, ол кейіннен айына 50000 тоннаға дейін ұлғайды.
Келесі қадам – ұңғымалардағы қабат қысымын ұстап тұру және техникалық суды кәдеге жарату мақсатында блокты-бұталы сорғы жүйесі пайдалануға берілді. 2008 жылы компания ЖАЭС-2500 (жылжымалы автономды электр станциясы) маркалы төрт газ турбиналы қондырғыны пайдалануға берді.
2010 жылы өнімділігі жылына 100 млн. м3 шикізат мұнай газын дайындайтын қондырғы пайдалануға берілді. Өнімнің үш түрі: 35,6 мың тонна сұйытылған пропан-бутан, жылына 7,6 мың тонна тұрақты газ бензині және жылына 60 млн. м3 құрғақ бензин газы шығарылады.
Осы 2010 жылы «Кеңлік» кен орнында «КТО» АҚ және «ККТ» ЖШС магистральдық құбыр- лар жүйесіне жеткізілетін мұнайды есепке алудың коммерциялық торабы пайдалануға берілді.
2012 жылы келісімшарттық аумақтың бір бөлігінің ұңғымаларынан мұнай құбыры арқылы ОМДП-ға мұнай айдау үшін сығымдау сорғы станциясы (ССС), өлшеу қондырғысы (ӨҚ) пайдалануға қабылданды.
Компания өз алдына жыл сайын 500 мың тон- на көмірсутек өндіру деңгейіне жету міндетін қойды. Мақсатқа жылдам қол жеткізілді де.
2005 жылы 123 мың тоннаға жуық мұнай өндірілді, 2010 жылы – 583 мың, сол кезде шамамен 80 млн пайда тіркелді. 2014 жылы 951 мың тонна мұнай өндірілді. 2015 жылы – 923 мың тонна, 2016 жылы – 667 мың тонна, 2017 жылы – 530 мың тонна, 2018 жылы – 396 мың тонна, 2019 жылы – 420 мың тонна, 2020 жылы-444 мың тонна мұнай өндірілді.
Бұдан әрі «САУТС-ОЙЛ» басшылығы мұнай өндірудің тиімділігін барынша жоғары деңгейге дейін арттыру үшін жаңа шекараларды белгіледі.
Сонымен, егер мұнай кәсіпшілігіндегі әріп- тестердің ұңғыманың тереңдігі орта есеппен 1500 метр болса, онда «САУТС-ОЙЛ» ұңғы- маларының тереңдігі 2700 метрге жетеді. Құмкөл аймағында 4000-5000 метр тереңдік- те мұнай кен орындары табылды, бұл бұрғылау станоктарын жаңартуға себеп болды.
Маңызды міндет – МАК, мұнай алу коэффициентін арттыру. МАК арттыратын және экологияға зиян келтірмейтін инновациялық технологияларды пайдалану – бұл компанияны одан әрі дамытудың мақсаты.
Әрине, ең маңызды міндет – тақтатас мұнайын өндіру. Ел Парламенті көмірсутектердің дәстүрлі емес түрлерін, соның ішінде тақтатас мұнайын барлау мен игерудің заңнамалық негізін қамтамасыз ететін түзетулер қабылдады.
Түзетулердің мәні жер қойнауын пайдаланушы компанияларға дәстүрлі емес коллекторларды зерделеу бойынша жұмыстарды бастауға және табысты болған жағдайда оларды игеру- ді бастауға мүмкіндік беру болып табылады. Түзетулер құрамында тақтатас мұнайы немесе газ болуы мүмкін дәстүрлі емес тау жыныстары туралы түсініктерді бекітуді және оларды санау және жіктеу бойынша нұсқаулықтарды әзірлеуді қамтиды.
«САУТС-ОЙЛ» мамандары бұл жұмысқа кірісті, қорларды есептеу әдістемесін әзірледі және бекітті, тәуелсіз Қазақстанда алғаш рет тақтатас мұнай қорларын мемлекеттік теңгерімге қойды.
Осы мәселені шешкеннен кейін «САУТС- ОЙЛ» ғана емес, сонымен қатар барлық мүдделі жер қойнауын пайдаланушы компаниялар әзірленген әдістемелер мен нұсқаулықтарға сүйене отырып, зерттеуді бастай алады. Бұл компанияның саланы да, жалпы елді де дамытуға қосқан тағы бір үлкен үлесі.
